Precedensowa sprawa przed Sądem Najwyższym
Sąd Najwyższy stoi przed ważną decyzją, która może zmienić sytuację opiekunów osób z niepełnosprawnościami w Polsce. Główne pytanie brzmi: Czy matce, która stale opiekuje się synem z głęboką niepełnosprawnością, należy się za to wynagrodzenie?
Kontekst sprawy
Sprawa dotyczy matki dorosłego mężczyzny z głębokim upośledzeniem umysłowym, który jest całkowicie ubezwłasnowolniony. Kobieta ubiega się o przyznanie 700 zł miesięcznego wynagrodzenia za sprawowaną opiekę. Argumentuje, że jej zaangażowanie w opiekę uniemożliwia jej podjęcie pracy, a otrzymywane świadczenia (zasiłek pielęgnacyjny, renta syna, dodatek rehabilitacyjny) nie są wystarczające.
Dotychczasowe orzeczenia
- Sąd rejonowy oddalił wniosek, uznając, że opieka matki nad synem z niepełnosprawnością stanowi wyraz jej obowiązku alimentacyjnego i jest zgodna z zasadami współżycia społecznego.
- Kobieta złożyła apelację do Sądu Okręgowego w Poznaniu.
- Sąd Okręgowy w Poznaniu skierował pytanie prawne do Sądu Najwyższego, uznając, że sprawa wymaga interpretacji art. 162 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
Kluczowe kwestie prawne
Artykuł 162 k.r.o. stanowi, że sąd może przyznać opiekunowi wynagrodzenie za sprawowanie opieki, ale nie przyznaje się go, jeśli:
- Nakład pracy opiekuna jest nieznaczny
- Opieka jest związana z pełnieniem funkcji rodziny zastępczej
- Sprawowanie opieki czyni zadość zasadom współżycia społecznego
Znaczenie decyzji Sądu Najwyższego
Orzeczenie SN może mieć istotny wpływ na sytuację wielu rodzin opiekujących się osobami z niepełnosprawnościami w Polsce. Rozstrzygnie, czy stała opieka nad niepełnosprawnym członkiem rodziny powinna być traktowana jako obowiązek moralny i prawny, czy też jako praca zasługująca na wynagrodzenie.
Wcześniejsze działania
Problem z przyznawaniem odpłatności za opiekę nad bliskimi jest znany od lat. Rzecznik Praw Obywatelskich apelował już w 2022 roku o zmianę prawa w tej kwestii. Ministerstwo Sprawiedliwości rozważało wprowadzenie zmian, jednak do tej pory nie zostały one wdrożone.
Decyzja Sądu Najwyższego może więc stanowić przełom w kwestii wsparcia dla opiekunów osób z niepełnosprawnościami i wpłynąć na przyszłe zmiany legislacyjne w tym zakresie.