Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób z Niepełnosprawnościami (PFRON) to kluczowa instytucja w Polsce, której misją jest tworzenie warunków do pełnego udziału osób z niepełnosprawnościami w życiu zawodowym i społecznym. Dla wielu osób z niepełnosprawnością, zarówno tych poszukujących pracy, jak i dążących do większej samodzielności, PFRON stanowi ważne źródło wsparcia. Jednak gąszcz programów i procedur może wydawać się skomplikowany.
Ten artykuł ma na celu przybliżenie głównych form pomocy oferowanych przez PFRON, skierowanych bezpośrednio do osób z niepełnosprawnościami. Wiedza o dostępnych możliwościach to pierwszy krok do skorzystania z nich i aktywnego kształtowania swojej ścieżki zawodowej oraz życiowej. Jako PION – Platforma Integracji Osób Niepełnosprawnych – wierzymy, że świadomość praw i dostępnych narzędzi jest fundamentem budowania inkluzywnego rynku pracy.

Czym jest PFRON i jaka jest jego misja?
Głównym celem Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) jest wyrównywanie szans oraz działanie na rzecz poszanowania praw osób z niepełnosprawnościami. Fundusz dąży do usuwania barier, które ograniczają aktywność osób z niepełnosprawnościami w różnych sferach życia, takich jak życie codzienne, nauka, praca zawodowa czy pełnienie ról społecznych.
Realizacja tych zadań jest możliwa dzięki środkom finansowym, którymi PFRON zarządza. Pochodzą one w znacznej mierze z obowiązkowych wpłat od pracodawców, którzy nie osiągają wymaganego wskaźnika zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami. Środki te PFRON przeznacza na finansowanie szerokiego wachlarza programów i zadań wspierających rehabilitację zawodową i społeczną oraz zatrudnianie osób z niepełnosprawnościami, co przekłada się na umożliwienie im pokonywania ograniczeń i pełniejszego uczestnictwa w życiu społecznym i zawodowym.
Kluczowe formy wsparcia PFRON dla osób z niepełnosprawnościami
PFRON oferuje szeroki wachlarz pomocy, skupiając się na kilku kluczowych obszarach. Poniżej przedstawiamy najważniejsze z nich:
1. Wsparcie w Aktywizacji Zawodowej
Aktywizacja zawodowa jest jednym z kluczowych obszarów wsparcia finansowanego przez Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON). Realizacja poszczególnych form pomocy odbywa się jednak za pośrednictwem różnych instytucji. Osoby z niepełnosprawnościami mogą ubiegać się o dofinansowanie w następujących obszarach, zwracając się do konkretnych jednostek:
- Szkolenia i kursy zawodowe: O dofinansowanie kosztów szkoleń podnoszących kwalifikacje lub umożliwiających przekwalifikowanie, mających na celu zwiększenie szans na zatrudnienie, należy pytać we właściwym dla miejsca zamieszkania Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie (PCPR) lub Miejskim Ośrodku Pomocy Rodzinie (MOPR) w miastach na prawach powiatu. Realizują one te zadania w ramach środków PFRON przeznaczonych na rehabilitację zawodową.
- Studia podyplomowe, szkoły policealne i kolegia: Wsparcie finansowe na pokrycie kosztów nauki (np. czesnego) jest dostępne w ramach programu PFRON „Aktywny Samorząd” (Moduł II). Wnioski w ramach tego programu składa się do właściwego dla miejsca zamieszkania PCPR/MOPR, który jest realizatorem programu na poziomie powiatu.
- Rozpoczęcie działalności gospodarczej: Jednorazowe środki z PFRON na podjęcie działalności gospodarczej, rolniczej lub na wniesienie wkładu do spółdzielni socjalnej przyznawane są przez właściwy dla miejsca zamieszkania Powiatowy Urząd Pracy (PUP). PUP dysponuje środkami PFRON przeznaczonymi na ten cel.
- Refundacja składek na ubezpieczenia społeczne: Osoby z niepełnosprawnością prowadzące działalność gospodarczą lub rolniczą mogą ubiegać się o refundację obowiązkowych składek (emerytalnych i rentowych), składając wniosek (Wn-U-G lub Wn-U-A) bezpośrednio do Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON), najczęściej drogą elektroniczną przez System Obsługi Wsparcia (SOW).
2. Dofinansowanie do sprzętu rehabilitacyjnego i likwidacji barier
Jednym z kluczowych zadań finansowanych przez Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON), a realizowanych na poziomie lokalnym przez Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie (PCPR) lub Miejskie Ośrodki Pomocy Rodzinie (MOPR) w miastach na prawach powiatu, jest wspieranie osób z niepełnosprawnościami w codziennym funkcjonowaniu i pracy zawodowej. Zadania te są często realizowane przy współudziale środków własnych Powiatu.
Osoby z niepełnosprawnościami, spełniające określone kryteria (m.in. posiadanie orzeczenia o niepełnosprawności, kryterium dochodowe), mogą ubiegać się w PCPR/MOPR właściwym dla miejsca zamieszkania o dofinansowanie w następujących obszarach:
- Sprzęt rehabilitacyjny:
- Do rehabilitacji w domu, nieobjęty refundacją NFZ, zalecony przez lekarza.
- Dofinansowanie: do 80%.
- Wymagany wkład własny: minimum 20%.
- Przykłady: sprzęt do ćwiczeń.
- Przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze:
- Dofinansowanie udziału własnego lub kosztów ponad limit NFZ (na podstawie zlecenia lekarskiego).
- Przykłady: wózki inwalidzkie, protezy, aparaty słuchowe.
- Likwidacja barier:
- Architektonicznych (np. podjazd, łazienka), technicznych (np. sprzęt ułatwiający funkcjonowanie), w komunikowaniu się (np. sprzęt wspomagający mowę/słuch).
- Dofinansowanie: do 95% .
3. Turnusy rehabilitacyjne
Osoby z niepełnosprawnościami mogą ubiegać się o dofinansowanie do uczestnictwa w turnusach rehabilitacyjnych – zorganizowanych, co najmniej 14-dniowych pobytach grupowych (min. 20 osób) łączących rehabilitację leczniczą z integracją społeczną. Wnioski składa się w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie (PCPR) lub Miejskim Ośrodku Pomocy Rodzinie (MOPR), które zarządzają środkami PFRON na ten cel (czasem przy udziale środków powiatu).
4. Programy celowe (np. „Aktywny Samorząd”)
Oprócz stałych zadań, PFRON inicjuje i finansuje specjalne programy celowe, skierowane na rozwiązanie konkretnych problemów lub wsparcie określonych grup osób z niepełnosprawnościami. Programy te mają często określony budżet, czas trwania (np. edycje roczne) i szczegółowe zasady. Realizacją tych programów zajmują się zazwyczaj samorządy powiatowe (PCPR/MOPR).
„Aktywny Samorząd” to najbardziej znany program celowy, mający na celu zwiększenie samodzielności i aktywności osób z niepełnosprawnościami. Główne obszary wsparcia (realizowane przez PCPR/MOPR po złożeniu wniosku, najczęściej przez system SOW):
- Moduł I: Pomoc w likwidacji różnych barier, np.:
- Transportowych (dofinansowanie prawa jazdy, oprzyrządowania samochodu).
- W dostępie do informacji (sprzęt elektroniczny, oprogramowanie).
- W poruszaniu się (wózki elektryczne, skutery, protezy).
- W utrzymaniu pracy (dofinansowanie opieki nad dzieckiem).
- Moduł II: Wsparcie finansowe w uzyskaniu wykształcenia na poziomie wyższym (dofinansowanie czesnego i dodatkowych kosztów nauki).
Kto może skorzystać i jak aplikować?
Podstawowym warunkiem ubiegania się o większość świadczeń finansowanych przez PFRON jest posiadanie aktualnego orzeczenia o stopniu niepełnosprawności (lub orzeczenia równoważnego). Szczegółowe kryteria (np. dochodowe, wiekowe, rodzaj niepełnosprawności, status zawodowy) różnią się w zależności od konkretnego programu czy rodzaju wsparcia i są określone w przepisach lub zasadach danego programu.
Składanie wniosków – dwie główne ścieżki:
- Większość dofinansowań (np. sprzęt, bariery, turnusy, program „Aktywny Samorząd”):
- Wnioski składa się za pośrednictwem Systemu Obsługi Wsparcia (SOW) – platformy internetowej (sow.pfron.org.pl). Jest to preferowana i często szybsza metoda.
- Alternatywnie, wnioski można również składać w formie papierowej w Powiatowych Centrach Pomocy Rodzinie (PCPR) lub Miejskich Ośrodkach Pomocy Rodzinie (MOPR) w miastach na prawach powiatu, właściwych dla miejsca zamieszkania.
- Refundacja składek na ubezpieczenia społeczne (dla przedsiębiorców i rolników):
- Wnioski o tę formę wsparcia (Wn-U-G, Wn-U-A) składa się bezpośrednio do PFRON. Służy do tego dedykowany system elektroniczny – System Obsługi Dofinansowań i Refundacji (SODiR).
Perspektywa PION
Jako PION – Platforma Integracji Osób Niepełnosprawnych – dostrzegamy kluczową rolę wsparcia oferowanego przez PFRON. Umożliwia ono wielu osobom z niepełnosprawnościami pokonanie barier, zdobycie kwalifikacji i pewniejsze wejście na rynek pracy. Jednak nasza misja wykracza poza samo informowanie. Wierzymy, że świadomość dostępnych możliwości to dopiero początek.
Dla osób z niepełnosprawnościami, współpraca z PION oznacza dostęp do kompleksowego wsparcia na każdym etapie ścieżki zawodowej. Wykorzystując sprawdzony model zatrudnienia wspomaganego, nasi doświadczeni (18 w całej Polsce!) Trenerzy Pracy oferują indywidualne doradztwo, pomagają w znalezieniu ofert pracy dopasowanych do kwalifikacji i aspiracji (często blisko miejsca zamieszkania), a także zapewniają wsparcie w procesie adaptacji w nowym miejscu pracy. Gwarantujemy bezpieczeństwo zatrudnienia w oparciu o Umowę o Pracę, terminowe wynagrodzenie oraz dostęp do benefitów (jak karta medyczna czy ubezpieczenie grupowe) i wsparcia, w tym możliwości uzyskania zwrotów za leki czy sprzęt rehabilitacyjny z Zakładowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (ZFRON).
Pracodawcy współpracujący z PION zyskują partnera w budowaniu różnorodnych zespołów. Oprócz dostępu do zmotywowanych pracowników, zapewniamy wsparcie w procesie rekrutacji i doboru odpowiednich kandydatów. Dla osób zatrudnionych za naszym pośrednictwem, przejmujemy pełną obsługę kadrowo-płacową, pokrywając koszty badań czy szkoleń BHP. Ułatwiając zatrudnienie osób z niepełnosprawnościami, pomagamy firmom w realizacji celów związanych ze wskaźnikami PFRON, co w naturalny sposób wpływa na kwestię obowiązkowych wpłat. Co więcej, wspieramy budowanie pozytywnego wizerunku firmy odpowiedzialnej społecznie (CSR) i tworzenie inkluzywnego środowiska pracy. Nasze 18-letnie doświadczenie, ponad 12 500 udanych rekrutacji i zaufanie ponad 80 partnerów biznesowych potwierdzają skuteczność PION.
W PION odkrywamy potencjał i łączymy możliwości. Jesteśmy partnerem zarówno dla osób z niepełnosprawnościami poszukujących satysfakcjonującej pracy, jak i dla firm gotowych otworzyć się na różnorodność i czerpać z niej wymierne korzyści. Nasza platforma pi-on.pl to miejsce, gdzie wiedza spotyka się z praktyką, a wsparcie PFRON, w połączeniu z naszymi usługami, staje się realnym narzędziem budowania kariery i rozwoju przedsiębiorstw.
Podsumowanie
PFRON oferuje szeroki wachlarz wsparcia finansowego dla osób z niepełnosprawnościami, mającego na celu ułatwienie im aktywizacji zawodowej, społecznej oraz zwiększenie samodzielności. Od dofinansowania szkoleń, przez pomoc w zakupie niezbędnego sprzętu, po wsparcie w likwidacji barier architektonicznych – dostępne możliwości są różnorodne. Kluczem jest posiadanie aktualnego orzeczenia o niepełnosprawności oraz zapoznanie się ze szczegółowymi kryteriami i procedurami aplikacyjnymi dla interesujących nas form pomocy.