Elastyczność czasu pracy to temat coraz częściej poruszany na współczesnym rynku. Dla wielu sektorów, takich jak handel, usługi czy opieka zdrowotna, praca w weekendy jest standardem. Pojawia się jednak pytanie, jak te realia rynkowe mają się do przepisów dotyczących zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami? Czy mogą one pracować w soboty i niedziele? Jakie zasady obowiązują? Wokół tego tematu narosło wiele mitów, dlatego w tym artykule przyjrzymy się bliżej obowiązującym regulacjom prawnym, aby rozwiać wszelkie wątpliwości.
Podstawowe zasady czasu pracy osób z niepełnosprawnościami
Zanim przejdziemy do weekendów, kluczowe jest zrozumienie podstawowych norm czasu pracy osób z niepełnosprawnościami, określonych w art. 15 Ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (dalej: Ustawa o rehabilitacji). Przepis ten stanowi, że:
- Czas pracy osoby z niepełnosprawnością nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo.
- Jednakże, czas pracy osoby zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo.
- Osoba z niepełnosprawnością nie może być zatrudniona do pracy w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych.
Art. 16 Ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych wprowadził wyłączenia stosowania art. 15 w ściśle określonych przypadkach:
- do osób zatrudnionych przy pilnowaniu mienia, oraz
- gdy, na wniosek osoby zatrudnionej, lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą wyrazi na to zgodę.
Te zasady (obniżone normy czasu pracy dla osób ze znacznym/umiarkowanym stopniem oraz zakaz pracy w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych) stanowią podstawową ochronę wynikającą z Ustawy.
Praca w sobotę – jakie zasady obowiązują?
Sobota, zgodnie z Kodeksem Pracy, może być normalnym dniem pracy, pod warunkiem zachowania zasady pięciodniowego tygodnia pracy. Dla osoby z niepełnosprawnością oznacza to, że:
- Pracodawca może zaplanować pracę w sobotę.
- Praca w sobotę musi mieścić się w obowiązujących normach czasu pracy (7/35h lub 8/40h, w zależności od stopnia niepełnosprawności).
- Praca ta nie może być wykonywana w porze nocnej ani stanowić pracy w godzinach nadliczbowych Pracownikowi należy się inny dzień wolny w tygodniu w zamian za pracującą sobotę, aby zapewnić 5-dniowy tydzień pracy i wymagany odpoczynek tygodniowy.
Praca w niedziele i święta – czy jest dozwolona?
Ustawa o rehabilitacji nie wprowadza bezpośredniego zakazu pracy osób z niepełnosprawnościami w niedziele i święta. Oznacza to, że praca w te dni jest możliwa, ale musi odbywać się z pełnym poszanowaniem przepisów, w szczególności wspomnianego art. 15 Ustawy.
Co to oznacza w praktyce? Pracodawca planujący pracę osoby z niepełnosprawnością w niedzielę lub święto musi zapewnić, że:
- Przestrzegane są normy czasu pracy: Praca w niedzielę/święto musi mieścić się w limicie 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo (dla osób ze znacznym/umiarkowanym stopniem) lub 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo (dla osób z lekkim stopniem lub tych ze stopniem znacznym/umiarkowanym, które na swój wniosek uzyskały zgodę lekarza na pracę w wymiarze przekraczającym 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo).
- Nie jest to praca w porze nocnej.
- Nie jest to praca w godzinach nadliczbowych.
- Zapewniony jest inny dzień wolny od pracy w zamian za pracę w niedzielę lub święto, zgodnie z zasadami Kodeksu Pracy.
Warto również podkreślić, że uprawnienia do standardowej obniżonej normy czasu pracy (czyli podstawowe zasady dla osób z niepełnosprawnością) przysługują pracownikowi od dnia przedstawienia pracodawcy orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność. Od tego momentu osoba ta jest formalnie wliczana do stanu zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami w zakładzie pracy.
Obowiązki pracodawcy planującego pracę w weekendy
Niezależnie od dnia tygodnia, pracodawca zatrudniający osobę z niepełnosprawnością musi:
- Prawidłowo ewidencjonować czas pracy, uwzględniając odpowiednie normy (7/35h lub 8/40h) lub ewentualne odstępstwa na podstawie art. 16.
- Zapewnić wymagany odpoczynek dobowy i tygodniowy.
- Udzielić dnia wolnego w zamian za pracę w niedzielę, święto lub „pracującą sobotę”.
- Zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy, zgodnie z przepisami i ewentualnymi zaleceniami lekarskimi.
- Wypłacać wynagrodzenie zgodnie z przepisami, w tym ewentualne dodatki za pracę w niedziele i święta, jeśli wynikają z Kodeksu Pracy lub regulaminów wewnętrznych.
Podsumowanie
- Osoba z niepełnosprawnością może pracować zarówno w soboty, jak i w niedziele oraz święta.
- Praca w te dni musi odbywać się z przestrzeganiem norm czasu pracy (7/35 h lub 8/40h) oraz zakazu pracy w porze nocnej i godzinach nadliczbowych (art. 15 Ustawy o rehabilitacji).
- Pracodawca musi zapewnić odpowiedni odpoczynek i dni wolne zgodnie z zasadą 5-dniowego tygodnia pracy.
- Odstępstwo od norm czasu pracy oraz zakazu pracy nocnej/nadliczbowej jest możliwe tylko:
- Dla osób zatrudnionych przy pilnowaniu oraz gdy pracownik złoży wniosek, a lekarz wyda zgodę na niestosowanie tych ograniczeń.
- Zrozumienie tych zasad pozwala na zgodne z prawem i potrzebami pracownika organizowanie pracy w weekendy.
Masz więcej pytań? Potrzebujesz wsparcia?
Jeśli jesteś osobą z niepełnosprawnością i zastanawiasz się nad swoimi prawami w pracy, szukasz zatrudnienia lub rozwoju zawodowego, lub jesteś pracodawcą chcącym stworzyć przyjazne, inkluzywne środowisko pracy i skorzystać z potencjału różnorodności – skontaktuj się z nami!
Eksperci PION chętnie udzielą informacji, doradzą i zaproponują konkretne rozwiązania wspierające Twoje cele. Odwiedź podstronę Dla Pracownika lub Dla Pracodawcy, aby dowiedzieć się więcej o naszych usługach, lub napisz do nas bezpośrednio.